زبدةالاشعار

موضوع: وقایع الایام؛ ماه ربیع الثانی

#وقایع #ماه_ربیع_الثانی
.
🔰 وقایع و هشتک های مهم ماه ربیع الثانی
.
شهادت امام باقر(ع) (به قولی) (۱ ربیع‌الثانی ۱۱۴ق)
#باقریه_شهادت
.
ولادت عبدالعظیم حسنی (۴ ربیع‌الثانی ۱۷۳ق)
#عبدالعظیم_حسنی
.
ولادت امام حسن عسکری(ع) (۸ ربیع‌الثانی ۲۳۲ق)
#عسکریه_میلادیه
.
شهادت حضرت معصومه(س) (۱۰ ربیع‌الثانی ۲۰۱ق)
#حضرت_معصومه_شهادت
.
***
***
🔰 تمامی مناسبتهای ماه ربیع الثانی :
***
***
روز 01
مناسبت 01: آغاز حمله ی “سلطان سنجر” به غزنه و شکست “بهرام شاه” (529 ق)

مناسبت 02: درگذشت “محمدبن عبدالرحمن خراسانی” ادیب و فاضل (584 ق)
محمد بن عبدالرحمن خراسانی ملقب به تاج الدین، از فضلای اهل حدیث و لغت و از ادبا و فقهای شافعیه و بزرگان صوفیه بوده است. وی در سن شصت و دو سالگی در دمشق وفات یافت و در دامنه ی کوه قاسیون مدفون شد. تاج الدین، شرح مفصّلی بر کتاب 5 جلدی مقامات حریری نوشته است که از ارزنده ترین آثار این ادیب فقیه محسوب می شود.

مناسبت 03: رحلت “ملاعلی بن فتح اللَّه نهاوندی” در نجف(1322 ق)
ملاعلی بن ملافتح اللَّه نهاوندی نجفی، فقیه اصولی، رجالی، ادیب نحوی لغوی، از علمای بزرگ امامیه در قرن چهاردهم هجری و از شاگردان شیخ مرتضی انصاری و میرزا ابوالقاسم کلانتری می باشد. تشریح الاصول الصغیر و مقدمةالواجب از تالیفات اوست. وفات وی به علت وبای شدید در نجف اشرف واقع شد و در وادی السلام مدفون گردید.
***
***
***
روز 02
مناسبت 01: تولد “ابهری” حکیم و منجم شهیر اسلام (602 ق)
اثیرالدین مفضل بن عمر معروف به ابهری حکیم و منجم مشهور مسلمان درموصل به دنیا آمد. اثیرالدین که در رصدخانه مراغه با خواجه نصیرالدین طوسی همکاری داشت، دارای چندین اثر ارزشمند است که از آن میان دوکتاب ایساغوجی و هدایت الحکمه مشهورترند. هم چنین از وی سه رساله در هیئت و نجوم باقی مانده است. ابهری در سال 663 ق در 61 سالگی درگذشت.

مناسبت 02: انتقال پایتخت ایران از تبریز به قزوین به فرمان شاه طهماسب اوّل (952ق)

مناسبت 03: درگذشت “میرزا عبداللَّه ریاضی” حکیم و ریاضی دان(1311 ق)
میرزا عبداللَّه ریاضی، افزون بر ریاضیات، در نجوم، طب قدیم و الهیات نیز صاحب نظر بود. میرزا عبداللَّه هم چنین در هنر خطاطی، استادی چیره دست بود و خط نستعلیق را به زیبایی تحریر می کرد. از جمله آثار خطاطی او می توان به تحریر کتاب مفاتیح الحساب اثر غیاث الدین جمشید کاشانی اشاره کرد.

مناسبت 04: درگذشت زاهد مُتألّه آیت اللَّه سید موسی زرآبادی (1353 ق)
آیت اللَّه سیدموسی زرآبادی در سال 1294 ق به دنیا آمد. ایشان در قزوین و تهران از محضر حضرات آیات: میرزا ابوالحسن جلوه، میرزا حسن کرمانشاهی، شیخ فضل اللَّه نوری و … استفاده کرده و درعلوم عقلی و نقلی به استادی رسید. این عالم ربانی همچنین در سلوک شرعی و رعایت تقوا و مراقبات، مرتبه ای والا داشت و به مکاشفاتی عمیق نائل شد. در محضر درس آیت اللَّه زرآبادی دانشمندان نام آوری همچون شیخ مجتبی قزوینی، شیخ علی اکبر تنکابنی و شیخ علی اصغر شکرنابی به درجات بالای علمی دست یافتند و به مراتب عالی رسیدند. حاشیه برمنظومه ی سبزواری، و حاشیه بر شرح اشارات از جمله تالیفات ایشان است. آیت اللَّه زرآبادی سرانجام در 59 سالگی به سرای باقی شتافت و در قزوین به خاک سپرده شد.

مناسبت 05: عنوان مناسبت: درگذشت حکیم آیت اللَّه میرزا ابوالقاسم حکمت(1371 ق)
***
***
***
روز 03
مناسبت 01: رحلت “میرزا ابوالقاسم کلانتری” فقیه و اصولی(1292 ق)
میرزا ابوالقاسم بن حاج محمدعلی بن حاج هادی در تهران به دنیا آمد. وی نوری الاصل و از علمای قرن سیزدهم هجری است. شهرت وی به کلانتری به جهت انتساب به دایی خود محمودخان کلانتر بوده است. ایشان پس از شاگردی نزد سیدابراهیم و شیخ مرتضی انصاری به تهران بازگشت و با اجازه ی اجتهاد شیخ انصاری، به مدت هفت سال در مدرسه ی فخریه ی تهران به تدریس فقه و اصول مشغول شد. وی درباره ی موضوعات مختلفی از جمله: اجتهاد و تقلید، اجاره، حُسن و قُبح شرعی و عقلی، رَهن، زکات و … تألیفاتی دارد. آیت اللَّه کلانتری پس از وفات، در جوار حضرت عبدالعظیم حسنی در ری به خاک سپرده شد.

مناسبت 02: عبور نیروهای روسیه از جلفا جهت سرکوبی انقلابیون مشروطه خواه تبریز(1327 ق)
***
***
***
روز 04
مناسبت 01: تولد حضرت عبدالعظیم حَسنی(ع) (173ق)
یکی از چهره های شاخص اصحاب ائمه، حضرت عبدالعظیم حسنی است که در شمار اصحاب امام رضا، جواد و هادی علیهم السلام بوده و مورد تمجید فراوان قرار گرفته است. حضرت عبدالعظیم از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) بود که در شهر مدینه به دنیا آمد. آن حضرت فردی پرهیزگار و اندیشمند بود و از ائمه ی بزرگوار و هم عصر خویش به طور مستقیم، نقل حدیث کرده است. ایشان در زمان امامت امام هادی(ع) به پیشنهاد آن حضرت برای هدایت مردم به ایران مهاجرت کرد و در شهر ری در نزدیکی تهران کنونی مسکن گزید. آمدن حضرت عبدالعظیم به ری، هم نشانه ی وجود تشیع در این شهر بوده و هم خود زمینه ای برای رشد دعوت شیعی شده است. حضرت عبدالعظیم احتمالاً در حدود سال 250 هجری به درجه ی رفیع شهادت نایل شد.

مناسبت 02: تولد “ابوبکر محمد انباری” فقیه و نحوی (513 ق)
ابوبکر محمد انباری فقیه، محدّث، نحوی و لغت شناس بغدادی از نوجوانی به آموختن علوم دینی پرداخت و فراگیری نحو و لغت رانزد پدرش آغازکرد. ابن انباری پس از فراگیری دیگر علوم و دانش ها بر کرسی تدریس نشست و شاگردان زیادی در محضر او کسب علم کردند. وی فقیهی برجسته بود و به ویژه درنحو استادی زبردست و کم نظیر به شمار می رفت. او هم چنین در این مقام ازکلامی گرم وجذاب بهره مند بود. منشور الفواید از جمله تالیفات اوست.

مناسبت 03: درگذشت “کاتبی قزوینی” دانشمند، حکیم و منجم (675 ق)
ابوعمربن علی شافعی ملقب به نجم الدین و معروف به کاتبی قزوینی از علمای رصد و ریاضیات بود. وی از اساتید علامه حلی و قطب الدین شیرازی و از شاگردان خواجه نصیر طوسی است. وی به همراه دیگر عالمان، به فرمان هلاکو خان برای شرکت در عمل رصدخانه ی مراغه، احضار شده بود. کاتبی قزوینی به تشیع رغبتی وافر داشت و در حوزه ی درس قزوین تدریس می کرد. برخی از کتب وی عبارت است از: بحرالفوائد، جامع الدقایق در منطق و …

مناسبت 04: رحلت “تاج العلماء” عالم مسلمان هندی (1312 ق)
سیدعلی محمد بن سلطان العلماء، مشهور به تاج العلماء ازمشاهیر علمای هند بود. او فقیهی عالم، حکیمی متکلم و محدثی آگاه محسوب می شد. وی هم چنین از ادیان گوناگون آگاهی و اطلاع وسیعی داشت به طوری که با صاحب نظران و بزرگان هر دین به مباحثه می نشست. از تاج العلما تالیفات بی شماری بر جای مانده که از میان آن ها می توان به احسن القصص در تفسیر سوره ی یوسف و گوهرشب چراغ در فضیلت نماز اشاره کرد.

مناسبت 05: نطق تاریخی “سید حسن مدرس” علیه رضاخان (1343ق)
قرار بود که گروه اقلیت مجلس ششم، رضاخان را به خاطر سوء سیاست داخلی و خارجی، قیام و اقدام علیه قانون اساسی و حکومت مشروطه و توهین به مجلس شورای ملی و نیز تحویل ندادن اموال توقیف شده از محکومان به خزانه ی دولت استیضاح کند. در صبح روز استیضاح، شهید سید حسن مدرس و اعضای اقلیّت مجلس، بیرون از ساختمان مجلس، مورد ضرب و شتم اوباش طرفدار سردار سپه قرار گرفتند. استیضاح کنندگان در اعتراض به این اقدام، در جلسه ی بعد از ظهر که طرح استیضاح بررسی شد، شرکت نکردند و در نتیجه، دولت سردار سپه، رأی اعتماد گرفت. از طرفی سردار سپه نیز برای همسو نگاه داشتن گروه های درون مجلس، با سران هر یک به طور محرمانه زد و بند کرده و برای اجرای برنامه ی آنان، قول مساعد داده بود. مدرس که این جریان را مشاهده می کرد، قصد داشت، رابطه ی ننگین مجلسیان و سردار سپه را به هم بزند و رضاخان را از اکثریت بیاندازد. بنابراین در روز دهم آبان 1303 ش نطق مفصَّل و تاریخی خود را بیان می کند. مدرس در این نطق، از وضع ناگوار کشور صبحت می کند. از حکومت مشروطه و استفاده ای که ملت باید از آن ببرد سخن می گوید. از حکومت سردار سپه و فشارهای غیرقانونی او می نالد و به نمایندگان تذکّر می دهد که اگر بیش از این بخواهند از چنین حکومتی طرفداری و دفاع نمایند، نه تنها به کشور صدماتی وارد می شود، بلکه خودِ آن ها، زودتر در معرض خطر قرار خواهند گرفت.
***
***
***
روز 05
مناسبت 01: درگذشت “خرقی مروزی” ریاضی دان (532ق)

مناسبت 02: انتشار روزنامه ی “وقایع اتفاقیه” به دستور امیرکبیر (1267ق)
نخستین روزنامه ی فارسی زبان ایران در ابتدا “اخبار دارُ الخلافه” نام داشت و از شماره ی دوم به وقایعِ اتّفاقیّه تغییر نام یافت. انتشار این روزنامه در سومین سال سلطنت ناصرالدین شاه قاجار و به دستور میرزاتقی خان امیرکبیر، صدر اعظم با کفایت آن دوره آغازشد. مدیریت و سردبیری این روزنامه بر عهده ی حاج میرزا تذکره چی بود و اخبار آن هم تحت نظارت امیرکبیر گردآوری می شد. مطالبی که در این روزنامه چاپ می شد اخباری از دولت ایران، جهان و ترجمه ی مقالات علمی از مطبوعات اروپا و نیز آگهی بود. چهل و یک شماره ازاین روزنامه در عصر صدارت امیرکبیر منتشر شد و چهل و نهمین شماره ی آن حاوی خبر قتل این شخصیت کاردان و میهن دوست بود. وقایع اتفاقیه تا 472 شماره منتشر شد و بعدها تحت نام های دیگری از جمله روزنامه ی دولت عِلیّه ی ایران منتشر گردید.
***
***
***
روز 06
مناسبت 01: درگذشت ادیب متکلم میرسید شریف جرجانی (816ق)
سیدعلی بن محمد بن علی حسینی معروف به میرسید شریف جرجانی استرآبادی الاصل در گرگان به دنیا آمد. وی از بزرگان علما و متکلمین حکمای اهل سنت و دارای فهم عمیق و فکر دقیق است. وی از شاگردان قطب الدین رازی و از معاصرین ملاسعد تفتازانی و دارای تالیفات گوناگونی می باشد که الاصول المنطقیه، الترجمان فی لغات القرآن و تعریفات و نیز صرف میر از آن جمله اند. سید شریف بعدها از آن همه علوم ظاهری رسمی که داشته، منصرف شد و قدم به دایره ی سیر و سلوک گذاشت و در حلقه ی درس و تذهیب خواجه علاءالدین نقشبند و دیگر مشایخ آن طریقت جای گرفت. وفات وی در شیراز روی داد.

مناسبت 02: تولد “ابن ایاس” مورخ مشهور مصری (852ق)
محمد بن احمد بن ایاس معروف به ابن ایاس مکنی به ابوالبرکات است. او برای نقل اخبار، آن ها را با نثر ساده و بدان شکل که در زبان محاوره نقل می شد به رشته ی تحریر درمی آوَرد و قواعد دستور زبان را در آن ها رعایت نمی کرد. این شیوه، آثار ابن ایاس را از لحاظ زبان شناسی و مطالعه ی تحول زبان عربی حائز اهمیت ساخته است. مهم ترین اثر تاریخی او کتاب بدایع الزهور فی وقایع الدهور درباره ی تاریخ سرزمین مصر از روزگار کهن تا حدود سال های درگذشت مؤلف است. همچنین از شرح احوال سلاطین مصر، تاسیس و افتتاح بناها و بروز بیماری های مهلک در این کتاب، مطالب ارزشمندی به چشم می خورد.
***
***
***
روز 07
مناسبت 01: تولد “ملاقطب” منجم ودانشمند(634 ق)
قطب الدین محمود بن ضیاءالدین مسعود کازرونی معروف به ملاقطب در کازرون از شهرهای استان کنونی فارس به دنیا آمد. قطب الدین محمود، در طول حیات خود سفرهای بسیاری کرد. وی به هنگام تاسیس رصدخانه ی مراغه به جمع دانشمندان مراغه پیوست و مدتی باخواجه نصیرالدین طوسی در این رصدخانه همکاری نمود. ملاقطب پس از سفرهایی به قونیه، مصر و شام در سال 696 ق به تبریز بازگشت. قطب الدین محمود آثار متعددی از خود به جای گذاشته که از میان آن ها می توان به نهایةُ الادراک، شرح قانون ابن سینا و شرح حکمةُ الاشراق سهروردی اشاره کرد.

مناسبت 02: شورش صربستان علیه امپراتوری عثمانی(1230 ق)
دومین شورش صربستان علیه امپراتوری عثمانی که از حمایت روسیه برخوردار بود، ابتدا در منطقه ی تاکاویه به رهبری میلوش اوبرنویچ شکل گرفت و سپس به سراسر صربستان گسترش یافت. پس از درگیری های متعددی که بین صرب ها و نیروهای عثمانی روی داد، سرانجام پیمان صلحی میان طرفین منعقد شد. به موجب این پیمان، صربستان به عنوان یک امارتِ تابع عثمانی به رسمیت شناخته شد و اجازه ی تاسیس مجمعی از نمایندگان صرب ها را یافت. امپراتوری روسیه همواره به شورش ملل تابع امپراتوری عثمای در بالکان دامن می زد و سعی می کرد امپراتوری عثمانی را تضعیف کند.

مناسبت 03: درگذشت “ابن حاج” ادیب و فقیه مسلمان(1232 ق)
ابوالفیض حمدون بن عبدالرحمن معروف به “ابن حاجّ” مفسر، ادیب و فقیه مسلمان در سال 1174 ق در شهر فاس در مراکش امروزی متولد شد و در همان جا پرورش یافت. او آموزش علوم ادبی و دینی را نزد اساتید معروف آن عصر فرا گرفت و در جریان سفر حج با عالمانی چون شیخ مرتضی انصاری ملاقات و از محضر آن ها کسب علم کرد. از ابن حاج تالیفات متعددی در فقه، کلام، تفسیر، منطق و سایر علوم به جای مانده که غالباً به صورت چاپی است.
***
***
***
روز 08
مناسبت 01: ولادت باسعادت حضرت امام حسن عسکری(ع) در سامرا(232 ق)
دوران امامت امام حسن عسکری(ع) دورانی حساس و متفاوت بود. امام از جوانی تحت نظر خلفای جورِ عباسی قرار داشت تا جایی که از پانزده سالگی و در زمان حیات پدر بزرگوار خویش نیز به زندان برده شد. آن امام همام، به مقتضای زمان، رسالت خویش را به انجام می رساند و کار امامت را به پیش می برد. همچنین وظیفه ی سنگینِ آماده ساختن شیعیان برای امامت و غیبَت امام زمان، نیز بر عهده ی آن حضرت بود. یکی از مهم ترین کارهای امام حسن عسکری، همانند پدر و اجداد طاهرینَش، تربیت شاگرد و حفظ فقه تشیُّع و اندیشه ی ناب اسلام در برابر دشمنان و مخالفان بود تا آن جا که بیش از 260 نفر را از شاگردان آن امام نام برده اند. امام حسن عسکری(ع) در کنار کارهای علمی، مجموعه ای از تفسیر، روایات، معارف اسلامی و عقاید را نیز تألیف نمود که تفسیر و مواعظِ قصار از آن جمله اند.

آیات و احادیث متناسب:
ابن شهرآشوب: [الإمامَ العسکری علیه السلام] بَری مِنَ العَیبِ، أمینٌ عَلَی الغَیبِ، کَثیرُ الحِباءِ، کَریمُ الوَفاءِ
امام عسکری(ع) از هرگونه عیب به دور و بر غیبْ امین، بسیار بخشنده و نیکووفاکننده بود
مناقب آل أبی طالب، ج 3، ص 523.

زندان بان های امام عسکری علیه السلام در جواب صالح بن وصیف: ما نَقولُ فی رَجُلٍ یَصومُ نَهارَهُ و یَقُومُ لَیلَهُ کُلَّهُ، لا یَتَکلَّمُ و لایَتَشاغَلُ بِغَیرِ العِبادَةِ
چه بگوییم در باره کسی که روزها را روزه می گیرد و تمام شب را به عبادت به سر می آورد و جز به عبادت سخنی نمی گوید و به کاری نمی پردازد
بحار الأنوار، ج 50، ص 308.

امام عسکری علیه السلام: ما أقبَحَ بِالمُؤمِنِ أن تَکونَ لَهُ رَغبَةٌ تُذِلُّهُ
چه زشت است برای مؤمن که خواسته ای داشته باشد که او را به خواری کشاند
تحف العقول، ص 489.

امام عسکری علیه السلام: مَن لَم یَتَّقِ وُجُوهَ النّاسِ لَم یَتَّقِ اللَّهَ
آن که از مردم پروا نکند، از خدا نیز پروا نمی کند
بحار الأنوار، ج 71، ص 336.

امام عسکری علیه السلام: إیّاکَ و الإذاعَةَ و طَلَبَ الرِّئاسَةِ، فَإنَّهُما یَدعُوانِ إلَی الهَلَکَةِ
از افشای اسرار و ریاست طلبی بپرهیز که این دو [آدمی را] به هلاکت می کشانند
تحف العقول، ص 487.

امام عسکری علیه السلام: إنَّ الوصولَ إلَی اللَّهِ سَفَرٌ لایُدرَکُ إلاّ بِامتِطاءِ اللَّیلِ
وصال خداوند سفری است که جز با مرکب شب زنده داری به دست نمی آید
بحار الأنوار، ج 78، ص 379.

امام عسکری علیه السلام: التَّواضُعُ نِعمَةٌ لایُحسَدُ عَلَیها
فروتنی نعمتی است که بر آن حسد نبرند
تحف العقول، ص 489.

امام عسکری علیه السلام: مَن رَکِبَ ظَهَر الباطِلِ نَزَلَ بِهِ دارَ النَّدامَةِ
هر که بر مرکب باطل نشیند، در سرای پشیمانی فرودش آورد
بحار الأنوار، ج 78، ص 379.

امام عسکری علیه السلام: إذا نَشِطَتِ القُلوبُ فأودِعُوها وإذا نَفَرَت فَوَدِّعوها
دل چون در نشاط است (معرفت) را به آن واسپارید، و چون در گریز است آن را واگذارید
بحار الأنوار، ج 78، ص 377.

امام عسکری علیه السلام: مَن تعدّی فی طَهورِهِ کانَ کَناقِضِهِ
هر که در مصرف آب (وضو و غسل) زیاده روی کند، مانند کسی است که وضو و غسل خود را باطل کند
تحف العقول، ص 363.

مناسبت 02: آغاز حملات شاه عباس صفوی برای تصرف آذربایجان از دست دولت عثمانی(1011ق)
چون شاه عباس صفوی خود را از نظر قوای نظامی نیرومند یافت به فکر بازپس گیری شهرهایی افتاد که در شمال غربی ایران به عثمانی ها واگذاشته بود. نخست به تبریز حمله برد و از آن جا به ایروان تاخت و از آن به بعد شهرهای غربی ایران را از دست عثمانی ها خارج ساخت و به ایران ملحق گردانید.

مناسبت 03: تولد حکیم بزرگ سید مرتضی کشمیری(1268 ق)
سیدمرتضی کشمیری نزد دایی و والد بزرگوارش به کسب علوم دینی پرداخت و در سنین نوجوانی به درجات علمی نایل گردید. در سال 1284 قمری همراه دایی خویش به عتبات عالیات عزیمت نمود. وی در آنجا از حوزه ی درس علامه سیدمحمد عباس تستری، آخوند ملامحمد اردکانی، میرزا حبیب اللَّه رشتی و میرزا محمد حسن شیرازی بهره برد و به مقام عالی علمی رسید. سید دارای شخصیت عرفانی و دارای کرامات عجیبی بوده است.

مناسبت 04: پایان محاصره ی شهر تبریز در جریان نهضت مشروطیت(1327 ق)
پس از به قدرت رسیدن محمدعلی شاه و بی اعتنایی او به مشروطه، مردم تبریز دست به قیام زده و با رهبری باقرخان و ستارخان ندای مشروطه سر دادند. پس از آن تبریز توسط قوای دولتی ماه ها به محاصره درآمد ولی توفیقی جهت تصرف شهر، برای شاه به دست نیامد. مقاومت سرسختانه ی مردم تبریز ده ماه به طول انجامید و سرانجام در ربیع الثانی 1327 ق هنگامی که سربازان روس به بهانه ی حمایت از خارجیان وارد این شهر شدند، این محاصره پایان یافت.

مناسبت 05: رحلت عالم ربانی “شیخ الشریعه ی اصفهانی” مدرس بزرگ حوزه ی علمیه ی نجف(1339 ق)
ملافتح اللَّه اصفهانی معروف به شیخ الشریعه در دوازدهم ربیع الاول سال 1266 ق در اصفهان به دنیا آمد. پس از فراگیری مقدمات در اصفهان و مشهد، در سال 1295 ق راهی نجف اشرف گردید و از محضر عالمانِ گرانقدری همچون ملااحمد سبزواری، محمد حسین کاظمینی و میرزا حبیب اللَّه رشتی استفاده برد. از شاگردان او می توان آیات عظام: محمد تقی خوانساری، عبدالکریم حائری یزدی، محمدحسین بروجردی، سید ابوالقاسم خویی، سید شهاب الدین مرعشی نجفی، سید محسن حکیم و محمد علی شاه آبادی را نام برد. شیخ الشریعه با توجه به اقتضائات زمان وارد میدان عمل می شد و در امور سیاسی متعددی دخالت مستقیم داشت. ایشان یکی از رهبران اصلی نهضت اسلامی مردم عراق علیه استعمار انگلستان در سال 1920 م بود. شیخ الشریعه، برای ارتقاء سطح علمی طلاب، کتابخانه ی مهمی ایجاد کرد که دانش پژوهان از آن استفاده می کردند. این عالم ربانی در 73 سالگی بدرود حیات گفت و در حرم امام علی(ع) به خاک سپرده شد.
***
***
***
روز 09
مناسبت 01: شهادت “نجیب الدین سمرقندی” دانشمند خراسانی(610 ق)
ابوحامد نجیب الدین علی بن عمر سمرقندی، پزشک و داروشناس مسلمان، در طبّ بسیار حاذق بود و تحقیقات جامعی در زمینه ی داروها انجام داد. هم چنین کتب و رسالات متعددی درباره ی داروهای مختلف به رشته ی تحریر درآورد. یکی از مهم ترین تالیفات این پزشک برجسته، الاسبابُ و العَلامات نام دارد که در باب علت ها و علائم بیماری هاست. از دیگر آثار ارزنده ی سمرقندی می توان به کتاب الالباب در علم طبّ اشاره کرد. این طبیب خراسانی سرانجام در حمله ی مغول ها به هرات، کشته شد.

مناسبت 02: درگذشت شیخ “ابوالبقاء” معروف به “عُکَبَّری” پزشک معروف مسلمان(616ق)
ابوالبقاء، عبداللَّه بن حسین بن عبداللَّه عُکَبَّری بغدادی، عالم در ادبیات، فقه و تفسیر و اصول بود. وی علوم عربی را نزد ابن خشاب و یحیی بن نجاح و حدیث را نزد ابویَعلی فراء آموخت. وی در کودکی به علت بیماری آبله نابینا گشت. گوینده کتب را بر او می خواندند و او مطالب را در ذهنِ خویش فراهم می آورد و سپس به کاتب، املا می کرد. ابوالبقاء دارای حافظه ای نیرومند بود و کتاب های متعددی به همین روش نگاشت. شرح مُفَصَّل زمخشری، اعراب القرآن موسوم به تفسیر التبیان، اعراب الحدیث و … از جمله آثار اوست. وی در بغداد مدفون گشت.

مناسبت 03:رحلت آیت اللَّه سید حیدر حلّی(1304 ق)
ابوالحسن سیدحیدر بن سلیمان بن داود حلی حسینی، نه تنها نخستین شاعر عصر خود، بلکه امام شعرای عراق به شمار می رود. فصاحت بیان و قوت ایمان داشت و به جهت کثرت اشعاری که در مناقب و مراثی اهل بیت(ع) سروده است به شاعر اهل بیت شهرت دارد. الدُّرُّ الیَتیم و العَقدُ المُفَصَّل از آثار اوست. وی در پنجاه و هشت سالگی وفات یافت.

مناسبت 04: درگذشت عالم بزگوار آیت اللَّه میرزا عبدالرحیم نهاوندی(1304 ق)
آیت اللَّه میرزا عبدالرحیم نهاوندی از علمای امامیه و از شاگردان صاحب جواهر و شیخ مرتضی انصاری و در فقه، اصول، شعر و ادبیات و فنون آن بسیار ماهر بود. ایشان در نجف به تدریس اشتغال داشت و در ادامه به اصرار برخی از بزرگان، در تهران اقامت گزید و در مدرسه ی مروی درس گفت. کتاب حاشیه ی رسایل شیخ انصاری توسط این عالم ربانی به رشته ی تحریر درآمده است. ایشان در حرم مطهر حضرت معصومه(س) مدفون می باشد.
***
***
***
روز 10
مناسبت 01: شهادت کریمه ی اهل بیت، حضرت فاطمه ی معصومه(س) در قم (201 ق)
حضرت فاطمه ی معصومه(س)، خواهر گرامی امام رضا(ع) در سال 173 ق در مدینه به دنیا آمد. ایشان بانویی سخنور، معلمی توانا و در زهد و تقوا برجسته بود. حضرت معصومه(س) یک سال پس از ورود برادرش به خراسان به قصد دیدار وی از مدینه به سمت خراسان حرکت کرد، اما پس از حوادثی که در شهر ساوه برای آن حضرت پیش آمد، بیمار شد. چون حضرت معصومه در شرافت و فضیلت شهر قم احادیثی را از پدران خود شنیده بود، عزم این شهر کرد و پس از هفده روز توقف در قم، به ملکوت اعلی پیوست. آن حضرت در قم مدفون است و آرامگاه با شکوه دختر امام موسی کاظم(ع) در قم، محفل و زیارتگاه مردم ودانشمندان با فضیلت است. همچنین حوزه ی مهم علمی و دینی قم در کنار حرم ایشان شکل گرفته است.

احادیث متناسب وفات حضرت معصومه علیها السلام

امام صادق علیه السلام: إنَّ لَنا حَرَماً و هُوَ بَلَدَةُ قُمَّ و سَتُدفَنُ فیهَا امْرَأةٌ مِن أولادِی تُسَمّی فاطِمَةَ، فَمَن زارَها وَجَبَت لَهُ الجَنَّةُ
ما را حرمی است و آن “قم” است، و به زودی بانویی از فرزندان من به نام فاطمه در آن دفن خواهد شد. هر کس او را زیارت کند، بهشت بر او واجب شود
بحار الأنوار، ج 60، ص 216.

امام صادق علیه السلام: و تَدخُلُ بِشَفاعَتِها شِیعَتی الجَنَّةَ بِأجمَعِهِم
همه شیعیان من با شفاعت او (فاطمه معصومه علیها السلام) وارد بهشت خواهند شد
بحار الأنوار، ج 60، ص 228.

امام رضاعلیه السلام: مَن زارَها بِقُمَّ کَمَن زارَنی
هر کس (حضرت معصومه علیها السلام) را در قم زیارت کند، چنان است که مرا زیارت کرده است
کامل الزیارات، ص 536.

امام رضاعلیه السلام: مَن زارَها عارِفاً بِحَقِّها فَلَهُ الجَنَّةُ
هر کس او را با شناخت زیارت کند، بهشت پاداش او خواهد بود
بحار الأنوار، ج 102، ص 266.

امام جوادعلیه السلام: مَن زارَ قَبرَ عَمَّتی بِقُمَّ، فَلَهُ الجَنَّةُ
هر کس قبر عمّه ام (حضرت معصومه علیها السلام) را در قم زیارت کند، بهشت پاداش او است
کامل الزیارات، ص 536.

مناسبت 02: تولد “نَرشَخی” دانشمند و نویسنده ی شهیر(286 ق)
ابوجعفر محمد بن جعفر معروف به نَرشَخی از مورخانِ قرن چهارم هجری قمری به شمار می رود. وی کتاب تاریخ بخارا را به زبان عربی به نام امیر نوح بن نصر سامانی تألیف کرد. نَرشخی در سال 347 ق در شصت و دو سالگی درگذشت.

مناسبت 03: درگذشت “رضا قلی خان هدایت” رئیس مدرسه ی دارالفنون (1288 ق)
رضاقلی خان پسر محمد هادی نور تهران از ادبا و مورخین و شعرای نامی اواخر قرن سیزدهم هجری می باشد. وی از ابتدای جوانی طبعی موزون داشت و بعدها به “هدایت” تخلُّص کرد. وی از طرف فتحعلی شاه قاجار به خان و امیرالشعراء ملقب شد و در زمان ناصرالدین شاه به سفارت خوارزم تعیین گردید. وی سپس به ریاست مدرسه ی دارالفنون رسید و به تحقیق و تالیف مشغول گشت. اَجمَل التواریخ، روضةُ الصَّفای ناصری، و رِیاضُ العارفین از جمله تالیفات اوست.

مناسبت 04: به توپ بستن گنبد مطهر حَرم حضرت امام رضا(ع) توسط سربازان روسیه(1330ق)
پس از تشکیل ژاندرمری مخصوص خزانه داری کل ایران توسط مورگان شوستر آمریکایی، دولت روسیه که این اقدام را مخالفت مطامع خود در ایران می دانست، طی اولتیماتومی به دولت ایران، خواستار اخراج شوستر از ایران و نیز استخدام اتباع خارجی با اجازه ی دُوَل روس و انگلیس شد. در پی ردّ این اولتیماتوم دخالت آمیز توسط مجلس شورای ملی، قوای روسی مستقر در تبریز وارد قزوین شدند. هم چنین یکی از دست نشاندگان دولت روس در مشهد به نام یوسف هراتی به تحریک روس ها، شورشی مصنوعی در مشهد به پا کرد. قوای روس نیز به بهانه ی این که جانِ اتباع آن ها در خطر است به شهر مقدس مشهد وارد شدند و سپس برای تهدید دولت ایران و نیز بی احترامی به عقاید و احساسات مذهبی مردم، حرم مطهر امام رضا(ع) را به توپ بستند و جنایتی دیگر آفریدند. در اثر شلیک توپخانه، به سَردَرها و گلدسته های حرم رضوی، خسارات فراوانی وارد آمد. هم چنین خزانه ی حضرتی را به بانک روس منتقل کرده و اشیای قیمتی حرم را به غارت بُردند. پس از آن، مقداری از اموال را برگردانده ولی متولی حرم را با تهدید به مرگ وادار کردند که تصدیق کند که تمام خزانه را تحویل گرفته است. علاوه بر این، عده ی بسیاری از مردم مشهد در این تهاجم وحشیانه کشته و مجروح شدند.
***
***
***
روز 11
مناسبت 01: درگذشت ابوعلی خیاط، دانشمند و ریاضیدان مسلمان(220 ق)
ابوعلی خیاط، منجم و ریاضی دان مسلمان، نزد متخصصین در علوم ریاضی و نجوم از مقام والایی برخوردار بود و نامش در کتاب دانشمندان طراز اول و مشهور جهان، آورده شده است. ابوعلی خیاط تالیفات متعددی دارد که کتاب المَوالید و نیز سِیَرُالاعمال از آن جمله اند. تعدادی از کتاب های این دانشمند برجسته ی مسلمان به زبان لاتین ترجمه شده است.

مناسبت 02:تولد “ابن خَلْکان” قاضی، مورخ و ادیب شهیر عَرب(608 ق)
احمد بن محمد بن ابراهیم بن ابی بکر بن خلکان، ملقب به شمس الدین و مشهور به ابن خلکان از مشاهیر مورخین و قضات و علمای نامی قرن هفتم هجری، از معاصرین خواجه نصیرالدین طوسی، محقق حلّی و علامه ی حلّی می باشد. وی در نواحی اطراف موصل در عراق زاده شد. در ابتدا از پدر و دیگر بزرگان وقت، فقه و ادبیات را آموخت و سپس به مصر و شام مسافرت کرد و به تعلیم وتعلم پرداخت. ابن خَلکان در مصر قضاوت نمود و بعدها قاضی القضات دمشق گردید. وفیات الاعیان و تاریخ ابن خلکان از جمله تالیفات اوست. ابن خلکان در رجب سال 681 هجری در 73 سالگی درگذشت و در دمشق مدفون گردید.
***
***
***
روز 12
مناسبت 01: شروع خلافت “سفاح عباسی” به روایتی (132 ق)
عباسیان با همکاری ابومسلم خراسانی و سپاه او، مروان دوم، آخرین حاکم اموی را به قتل رسانده و حکومت امویان را سرنگون کردند. اما بنی عباس نیز مانند امویان، سال ها با ستمگری بر جان و مال مردم کشورهای اسلامی سلطه یافتند و تا سال 656 ق به مدت بیش از پانصد سال حکومت کردند. در این روز ابوالعباس عبداللَّه بن محمد معروف به سفاح به معنی خون ریز، اولین خلیفه ی عباسی بر مسند خلافت نشست.

مناسبت 02: قیام تاریخی مردم اصفهان علیه عمّال امیرتیمور گورکانی (789 ق)
امیرتیمور، مالی را از اصفهان طلب کرد که علمای اصفهان از تیمور امان خواستند و تعهد کردند که آن مال را تسلیم تیمور کنند. تیمور برای این کار، عده ای از امرای خود را به اصفهان فرستاد. این افراد در گرفتن اموال از مردم به ناموس مردم نیز تعدی کردند. این عمل آن ها، مردم اصفهان را به شورش واداشت. بنابراین گماشتگان تیموری به بدترین وضعی توسط مردم کشته شدند. تیمور نیز به اصفهان حمله کرد و دستور قتل عام مردم آنجا را صادر نمود.

مناسبت 03: درگذشت “میرزا مهدی الهی قمشه ای” حکیم قرآنی (1393 ق)
میرزا مهدی الهی قمشه ای در سال 1319 ق در قمشه(شهرضا) به دنیا آمد. پس از فراگیری مقدمات در زادگاه خود، راهی اصفهان گردید. وی از شاگردان آیت اللَّه شهید سید حسن مدرس بود و استفاده ای وافر از ایشان نمود. همچنین آقابزرگ حکیم، حاج آقا حسین قمی، شیخ اسداللَّه یزدی، حاج میرزا حسین فقیه سبزواری و … از دیگر اساتید وی بودند. ایشان در تهران در مدرسه ی سپهسالار(شهید مطهری فعلی) به تدریس پرداخت و همزمان در درس استاد ابوالحسن جلوه شرکت می کرد. ترجمه ی تفسیر گونه ی ایشان از قرآن از جمله مشهورترین آثار حکیم الهی می باشد. سرانجام در حالی که به اصلاح خلاصة التفاسیر خود مشغول بود، در دوازدهم ربیع الثانی 1393 ق دعوت حق را لبیک گفت و در جوار بارگاه حضرت معصومه آرمید.
***
***
***
روز 13
مناسبت 01: وفات “ابن هِشام” مورخ شهیر عرب (218 ق)
ابومحمد عبدالملک بن هِشام معروف به ابن هِشام، مورّخ نامی عرب در بصره در جنوب عراق به دنیا آمد و بیشتر ایام عمر خود را به مطالعه درباره ی زندگی پیامبر بزرگ اسلام حضرت محمد(ص) سپری کرد. او در علم نحو نیز عالمی برجسته بود و با شعر و ادب آشنایی داشت. اما شهرت اصلی ابن هشام به جهت تالیف کتاب السیرَةُ النَّبویّه است که به نام وی سیره ی ابن هِشام خوانده می شود. این کتاب از منابع مهم درباره ی زندگی حضرت محمد(ص) به شمار می رود.

مناسبت 02: درگذشت “مُعِزُّالدّوله دیلَمی” فرمانروای آل بویه (356 ق)
ابوالحسن احمد بن بویه، معروف به مُعزُّالدوله دیلمی یکی از سه برادر آل بویه بود که در سال 334 ق بغداد را فتح کرد و “المُستَکفی” خلیفه ی عباسی را به اطاعت خود درآورد. مردم در دوره ی این خلیفه، وضع ناگواری داشتند و از طرف دستگاهِ حکومت، مورد تعدی و ستم قرار می گرفتند. ولی در زمان فرمانروایی بیست و دو ساله ی معزالدوله، این وضعیت بهبود یافت، زیرا او به امور فرهنگی و ادبی اهتمام داشت و زمینه را برای پرورش دانشمندان فراهم می ساخت. علاوه بر این، معارف و علوم اهل بیت پیامبر – علیهم السلام – در عصر معزالدوله، رواج یافت.

مناسبت 03: درگذشت “ابوسعید بهادرخان” آخرین ایلخان مغول در ایران (736ق)
ابوسعید بهادرخان فرزند و جانشین اُلجایتو و آخرین فرمانروای ایلخانان مغول در ایران بود. ابوسعید در نوجوانی حکومت خراسان را به عهده گرفت و با کمک فرماندهان و یارانش، نواحی مازندران و بلخ را به قلمرو حکومت ایلخانان مغول افزود. او سرانجام در سال 716 ق در پی مرگ پدرش اُلجایتو، در سلطانیه واقع در شمال غرب ایران بر تخت سلطنت نشست و غیاث الدین محمد را که در اداره ی امور از تدبیر و شایستگی برخوردار بود به وزارت منصوب کرد. ابوسعید بهادرخان به اسلام علاقه نشان می داد و به علمای دین احترام می گذاشت. وی شاعران و نویسندگان را نیز گرامی می داشت و خود در سرودن شعر از ذوق قابل توجهی برخوردار بود. از این رو این دوران را می توان از دوره های رونق فرهنگ و ادب اسلام در ایران دانست. ابوسعید در اواخر سال 735 جهت جنگی به آذربایجان رفت که به علت بیماری، در آن منطقه جان سپرد. با مرگ ابوسعید بهادُرخان، دوره ی سلسله ی ایلخانانِ بزرگ مغول به پایان رسید. از آن پس، تخت ایلخانی، بازیچه ی دست امیرانی گردید که با یکدیگر در به دست آوردن قدرت، رقابت می کردند و هر کدام از ایشان، یکی از شاهزادگانِ مغول را برای اجرای مقاصد خویش، آلت دست خود کرده بود.
***
***
***
روز 14
مناسبت 01: قیام “مختار ثقفی” به خون خواهی امام حسین(ع)(66ق)
پس از شهادت امام حسین(ع) و قیام توابین، نفرتی عمیق از بنی امیه در میان مسلمین ایجاد شد. با شکست قیام توابین، باقی مانده ی آن ها به گرد مختار بن ابوعبیده ثقفی جمع شدند. مختار به داعیه ی خون خواهی امام حسین و دعوت به محمد حنفیه برادر آن حضرت، در کوفه قیام کرد و آن شهر را تصرف نمود. مختار قاتلان و کسانی را که در شهادت امام حسین(ع) نقش داشتند به قتل رساند و انتقام اهل بیت را از اشقیای زمان گرفت. مختار ثقفی حدود یک سال بر کوفه حکومت کرد امّا از سپاهیان مصعب بن زبیر شکست خورد و کشته شد.

مناسبت 02: درگذشت “اللَّه وردیخان” از سرداران شاه عباس(1023 ق)
اللَّه وردیخان از سرداران دوره ی صفویه، از اهالی گرجستان بود. در جوانی به غلامی فروخته شد و سرانجام به خدمت شاه طهماسب صفوی درآمد. اللَّه وردیخان در سال 1004 ق به سبب لیاقت و کفایتی که از خود در دربار صفوی نشان داد، به فرمان شاه عباس به امیر الامرایی حکومت فارس برگزیده شد. او در مدت زمان کوتاهی به سرداری سپاه قزلباش منصوب شد و خدمات زیادی به دولت صفویه کرد. او که فرماندهی کل سپاه ایران در زمان شاه عباس را بر عهده داشت در جنگ های متعددی از قبیل لار، بحرین، بغداد و غرب ایران، رشادت های فراوانی از خود نشان داد. اللَّه وردیخان اقدامات اجتماعی و رفاهی ارزنده ای انجام داده است که از آن میان می توان به بنای پُل اللَّه وردیخان یا سی و سه پُل بر روی رودخانه ی زاینده رود در اصفهان اشاره کرد که هنوز پس از گذشت قرن ها، یکی از زیباترین و مستحکم ترین آثار باستانی جهان است.

مناسبت 03: تولد “محمدعلی شاه قاجار” در تبریز(1289 ق)
محمدعلی میرزا درتبریز به دنیا آمد. پدرش مظفرالدین شاه و مادرش ام الخاقان دختر میرزا تقی خان امیرکبیر بود. وی از سال 1313 ق ولیعهد ایران و فرمانروایی کل آذربایجان را بر عهده داشت.

مناسبت 04: رحلت حکیم عارف محمدرضا مهدوی قمشه ای(1388ق)
محمدرضا بن ابوالقاسم قمشه ای متخلص به صهبا، حکیم، عارف، مدرس و شاعر متولد در قمشه، ساکن و متوفی در تهران بود و حکمت و عرفان تدریس می کرد. از جمله اساتید او ملامحمدجعفر لاهیجی و آقاسیدرضی مازندرانی را می توان نام برد. الاسفار الاربعة، الخلافة الکبری، و دیوان اشعار از اوست.
***
***
***
روز 15
مناسبت 01: درگذشت “ابوعلی حاتمی” ادیب و عالم مسلمان(388 ق)
ابوعلی محمدبن مظفر مشهور به حاتمی یا بغدادی، علوم ادبی و لغت شناسی را نزد ابن دُرَید و ابوعمر فرا گرفت و پس از اندوختن دانش بسیار در این زمینه ها، تدریس این دروس را در بغداد آغاز کرد. حوزه ی درس حاتمی بسیار پرمحتوا بود به طوری که قاضی تنوخی و دیگر علمای بزرگ آن دوران در حوزه ی درس وی شرکت می جُستند. از تالیفات حاتمی می توان به کتاب حاتمیّه در عیوب و نواقص سروده ها و اشعار شاعران معاصرش، اشاره کرد.

مناسبت 02: درگذشت آیت اللَّه شیخ محمدعلی سیبویه(1322 ق)
***
***
***
روز 16
مناسبت 01:رحلت فقیه جلیل ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن قشیری(465 ق)
عبدالکریم بن هوازن بن عبدالملک از قبیله ی قُشیری و ملقب به زین الاسلام یا شیخ الاسلام، مُکنّی به ابوالقاسم، از بزرگان علمای قرن پنجم هجری می باشد. وی فقیه، محدث، مفسر، عارف، ادیب، اصولی، کاتب، شاعر و در علوم عقلی و نقلی متبحّر بود. التَّیسیر فی التَّفسیر، الرِّسالَة القُشَیریّه و مُختَصَرُ المُحَصَّل ازتالیفات اوست. وی هشتاد و نه سال عمر کرد و در نیشابور وفات یافت و در نزد قبر شیخ طریقتِ خود، ابوعلی دقاق، مدفون گردید.
***
***
***
روز 17
مناسبت 01 : تولد “عبدالقادر بَدَوانی” متخلّص به “قادری” مورخ معروف هندی(947 ق)
عبدالقادر بَدَوانی در دربار اکبر شاه تیموری، منصب قضاوت داشت، اما اوضاع نامناسب دربار را تحمل نکرد و از کار دست کشید. قادری، بعدها مامور ترجمه ی کتاب های زبان سانسکریت و جمع آوری آن ها بود، اما کارش ناتمام ماند و مورخان دیگر، آن را به پایان رساندند. عبدالقادر از اندیشمندان پرکار زمان خویش به شمار می رفت و ترجمه ها و تالیفات زیادی از او بر جای مانده است. از مهم ترین آثار اوکتاب مُنتَخَبُ التَّواریخ معروف به تاریخ بَدَوانی می باشد.

مناسبت 02: انتشار “روزنامه ی صور اسرافیل” در صدر مشروطیت(1325 ق)
مجله ی هفتگی صور اسرافیل که به مدیریت میرزا جهانگیر خان شیرازی و با همکاری میرزا قاسم خان تبریزی و علی اکبر دهخدا منتشر می شد یکی از برجسته ترین نشریه های دوران مشروطه بود. در دوره ی انتشار روزنامه ی صور اسرافیل، این روزنامه به مشکلاتی دچار شد. از جمله آن که چندین بار نویسنده ی او را تکفیر کردند و بساط روزنامه را فروپیچیدند. میرزا جهانگیرخان شیرازی، این روزنامه را در تکمیل معنی مشروطیت و حمایت از مجلسِ شورای ملی و یاری روستائیان، ضُعفا، فقرا و مظلومین، انتشار می داد. این روزنامه سرانجام پس از کشته شدن میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل به دستور محمدعلی شاه قاجار تعطیل شد. پس از آن در سال 1337ق، مجدّداً سه شماره به همت علامه دهخدا در سوئیس انتشار یافت و سپس برای همیشه تعطیل گردید. تا آن وقت، ادبیات و انشاء ایرانی عموماً و روزنامه ها خصوصاً، به طرز نگارش قدیم، حاوی الفاظ مُسَجَّع، بی حقیقت و بدون معنی و خالی از سود و اثر بود، اما روزنامه ی صور اسرافیل به زبان مردمِ همان زمان نوشته می شد و حتی از آوردن اصطلاحات و لغات عامیانه ابا نداشت. از این رو در سبک نثر فارسیِ معاصر تأثیر بسزا کرد. مهم ترین مقالات این روزنامه، مقالات علی اکبر دهخدا بود که تحت عنوان “چرند و پرند” منتشر می شد.

مناسبت 03: درگذشت عالم بزرگوار “ملا قربانعلی زنجانی” معروف به حجت الاسلام(1328 ق)
ملاقربانعلی زنجانی معروف به “حجت الاسلام” از شاگردان شیخ انصاری بود که پس از تحصیل در نجف اشرف به زنجان بازگشت. او ضمن احراز مقام مرجعیت، با سخت کوشیِ تمام به اجرای احکام اسلام، از جمله اقامه ی حدود و اجرای تعزیرات می پرداخت. ملاقربانعلی از چنان نفوذ و موقعیتی در منطقه برخوردار بود که عدم همراهی وی با جریان مشروطه ی غیر مشروعه، باعث گردید تا نهضت در آن منطقه تاثیر چندانی نداشته باشد. او هیچ گاه به ملاقات حاکمی نرفت و هیچ حاکمی را نیز به حضور نمی پذیرفت.

مناسبت 04: وفات محدث و رجالی ملامحمد نخجوانی(1334 ق)
ملامحمد علی نخجوانی، فقیه، اصولی، محدث، رجالی و عالم شیعیِ زمان خود بود. وی از شاگردان حاج میرزا حبیب اللَّه رشتی، فاضل ایروانی و فاضل شرابیانی بود که بعد از وفات شرابیانی، مرجع تقلید قفقازیان و جمع فراوانی از دیگر بلاد شیعه گردید. آیت اللَّه نخجوانی در 66 سالگی در کربلای معلی وفات یافت و در صحن مقدس امام علی(ع) دفن شد. حاشیه بر رسائل و حاشیه بر مکاسب شیخ انصاری، از آثار اوست.

مناسبت 05: رحلت مدرس برجسته و عالم ربانی آیت اللَّه سید مصطفی صفایی خوانساری(1413 ق)
آیت اللَّه سید مصطفی صفایی خوانساری در سال 1321 ق (1281 ش) در خوانسار به دنیا آمد. پس از فراگیری دروس مقدماتی حوزه، در محضر اساتید بزرگی همچون: شیخ عبدالکریم حائری یزدی، سید ابوالحسن رفیعی قزوینی و میرزا محمدعلی شاه آبادی حاضر شد و در نجف در حلقه ی درس حضرات آیات سیدابوالحسن اصفهانی و میرزای نایینی شرکت جُست. آیت اللَّه صفایی خوانساری اجازات متعدد اجتهاد و روایی را از حضرات آیات حائری، بروجردی و اصفهانی دریافت کرد. سرانجام این عالم ربانی در 92 سالگی در تاریخ 23 مهر 1371 ش چشم از جهان فروبست و پیکر پاک ایشان در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.
***
***
***
روز 18
مناسبت 01: تولد “محقق حلی” فقیه بزرگ و نامدار شیعی(602 ق)
شیخ جعفر بن شیخ حسن حلی معروف به محقق حلی در سال 602 هجری در حله واقع در عراق به دنیا آمد. وی از ابتدا دارای هوشی سرشار و استعدادی شگرف بود. در محضر پدر، ابن زهره ی حلی، تاج الدین حسن بن علی دربی و دیگران تحصیلات خود را ادامه داد و خود بر مسند تدریس نشست. نام آورانی مانند علامه ی حلی، ابن داود حلی، سید بن طاووس و ابن سعید هَذْلی حلی از جمله دست پروردگان مکتب درس محقق حلی اند. وی مورد احترام خاص خواجه نصیرالدین طوسی بود و خواجه، به او ارج فراوان می نهاد. شرایع الاسلام، المُختصر النافع فی فقهِ الامامیه و آثار دیگر وی چون نگینی در میان کتب اسلامی می درخشند. محقق حلی در سال 676 ق، در هفتاد و چهار سالگی رحلت نمود.

مناسبت 02: رحلت آیت اللَّه میرزا علی شیرازی(1355 ق)
آیت اللَّه میرزا علی شیرازی، فقه و علوم اسلامی را نزد اساتیدی همچون آیات عظام فشارکی اصفهانی و میرزا محمدتقی شیرازی فرا گرفت و در 22 سالگی به درجه ی اجتهاد نائل آمد. آیت اللَّه میرزا علی شیرازی علاوه بر تبحّر در فقه و اصول، در کلام، حکمت، طب، تاریخ و ادبیات نیز از مهارتی درخور تحسین برخوردار بود. ایشان مدتی نیز مرجعیت تقلید جمعی از مسلمانان را بر عهده داشت.
***
***
***
روز 19
مناسبت 01: درگذشت “قابسی” دانشمند و فقیه اسلام(403 ق)
علی بن خَلَف قیروانی قابسی، دانشمند، محدث و فقیه مسلمان، در سال 324 ق در قیروان در تونس متولد شد. قابسی در جوانی نابینا گردید، اما با وجود این، احادیث بی شماری را همراه با اسناد مربوط به آن ها از حفظ داشت. قابسی همچنین در فقه و اصول از دانشی بسیار بهره داشت. و تالیفاتی در این زمینه از خود به یادگار گذاشته است. از آثار قابسی می توان به کتاب “المَهد” در موضوع فقه اشاره کرد.

مناسبت 02: درگذشت “ابهری” فیلسوف و منجم ایرانی(663 ق)
اثیرالدین ابهری فیلسوف، منجم و ریاضی دان برجسته ی ایرانی از مشاهیر حکمای اسلام و از شاگردان امام فخر رازی و کمال الدین بن یونس بود. ابهری بیشتر اوقات عمر خود را به تدریس و تالیف کتاب پرداخت و آثار او باتوجه به صاحبنظر بودن وی در منطق، حکمت، ریاضی و نجوم، از ارزش بسیاری برخوردار است. از این منجم و ریاضی دان ایرانی آثار بسیاری بر جای مانده که از میان آنها می توان به کتاب اصلاح اصول اُقلیدُس و هدایت الحِکمَه اشاره کرد.

مناسبت 03: تولد آیت اللَّه “کرباسی” فقیه فاضل(1180 ق)
آیت اللَّه حاج محمد ابراهیم خراسانی معروف به کرباسی از علمای فاضل اصفهان بود. علوم مقدماتی را در زادگاهش آغازکرد و در حوزه ی علمیه ی نجف به تکمیل تحصیلات خود پرداخت. آیت اللَّه کرباسی پس از بازگشت به زادگاهش به تعلیم و تدریس مشغول شد و به تالیف آثار متعدد پرداخت. این عالم فاضل که در زهد و تقوا نیز معروف بود، کتب و رساله های ارزنده ای از خود به یادگار گذاشته است که از آن جمله می توان به اِشاراتُ الاصول و مناسک حج اشاره کرد. آیت اللَّه کرباسی در سال 1262 ق در 82 سالگی در اصفهان دار فانی را وداع گفت.

مناسبت 04: آغاز لشکرکشی “محمدشاه قاجار” به هرات در افغانستان(1253 ق)
چون در زمان فتحعلی شاه فتح هرات نیمه کاره رها شده بود و محمدشاه نیز می خواست در فتوحات نظامی شهرتی به دست آورد، لذا چون توان رویارویی با روس ها در بازپس گیری ولایات از دست رفته ی قفقاز را در خود نمی دید، قصد تصرف هرات را در سر می پروراند. از این رو در ربیع الثانی 1253 ق به هرات لشکرکشی کرد و آن جا را به محاصره ی خود درآورد. این محاصره با حمایت روس ها صورت گرفت و انگلیس که مستعمره ی بزرگ خود یعنی هند را در خطر می دید، دست به تهدید محمدشاه از طریق نظامی زد. تهدیدات پیاپی انگلستان و نیز طولانی شدن زمان محاصره ی هرات، توان ادامه ی این کار را از اردوی محمد شاه گرفت. سرانجام محمدشاه باسرشکستگی و بدون هیچ نتیجه ای در 18 جمادی الثانی 1254 ق به تهران بازگشت و این عمل موجب سلب حیثیّت ایران گردید.

مناسبت 05: رحلت مرجع بزرگوار تقلید و عالم کبیر آیت اللَّه سیدصدرالدین صدر(1373 ق)
آیت اللَّه سید صدرالدین صدر عاملی فرزند سیداسماعیل در سال 1299 ق در خانواده ای اصیل و مشهور به فضل، ادب و تقوا در کاظمین به دنیا آمد. ایشان بعد از عزیمت به کربلا، دروس سطح را در خدمت اساتیدی همچون شیخ حسن کربلایی فرا گرفت. آیت اللَّه صدر در سال 1328 ق راهی نجف اشرف گردید و از محضر آیات عظام: آخوند خراسانی، سید محمد کاظم یزدی و میرزاحسین نایینی بهره مند شد. در سال 1339 به ایران سفر نمود و حدود شش سال در مجاورت حرم مطهر حضرت رضا(ع) به تدریس و ارشاد پرداخت. ایشان بعد از یک سفر به عراق دوباره به مشهد برگشته و به تدریس و اقامه ی نماز در مسجد گوهرشاد پرداخت. آیت اللَّه صدر با پیشنهاد آیت اللَّه العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی مؤسس حوزه ی علمیه ی قم، به شهر قم آمده و پس از فوت حاج شیخ، به یاری آیت اللَّه سیدمحمدتقی خوانساری و آیت اللَّه سیدمحمد حجت کوه کمره ای، سرپرستی حوزه را به عهده گرفته و به حفظ و توسعه ی آن پرداختند. اصول دین، حاشیه بر کفایةُ الاصول و خُلاصةُ الفُصول از جمله تألیفات این مرجع بزرگ دینی است. آیت اللَّه سید صدرالدین صدر، پدر بزرگوار امام موسی صدر، رهبر شیعیان لبنان می باشد. سرانجام این عالم ربانی در 74 سالگی بدرود حیات گفت و در مسجد بالاسرِ روضه ی منوره ی حضرت معصومه(س) در کنار آیت اللَّه حائری یزدی، به خاک سپرده شد.
***
***
***
روز 20
مناسبت 01: تولد “حاج لطفعلی بیگ آذربیگدلی” شاعر و ادیب(1134 ق)
لطفعلی بیگ آذربیگدلی از شاعران معروف ایران در قرن دوازدهم هجری است. وی با هاتف و مشتاق اصفهانی و استادان دیگری که دوره ی بازگشت ادبی را آغاز کردند، معاصر بود. چندی در خراسان و اصفهان و شیراز گذراند و مدتی مداح جانشینان نادرشاه و سپس ستایش گر کریم خان زند بود تا این که در سال 1195 ق درگذشت. وی در قصیده، غزل و ترانه به روش شاعران قدیم پارسی گوی می سروده و در این کار موفق بوده است. منظومه ی یوسف و زلیخا و نیز تذکره ی آتشکده از آثار مهم اوست. هم چنین لطفعلی آذر در سخن سرایی، شعرشناسی و اطلاع بر احوال و اشعار شعرا تبحّری بسزا داشت.

مناسبت 02: درگذشت آیت اللَّه “شیخ هاشم قزوینی” مدرس برجسته ی حوزه ی علمیه ی مشهد(1381ق)
آیت اللَّه شیخ هاشم قزوینی، عالمی ربانی و متفکری عمیق و زاهدی وارسته بود. مقدمات را در قزوین فرا گرفت و برای تکمیل تحصیلات به اصفهان رفت و در سی سالگی در مشهد از محضر اساتیدی چون آقا حسین قمی و حاج میرزا محمد آقازاده ی خراسانی استفاده کرد. ایشان با مقام علمی بالا همه ساله ایام ماه مبارک رمضان به تربیت و تعلیم دینی روستاییان می پرداخت. آیت اللَّه قزوینی که از مدرسان برجسته ی حوزه ی علمیه ی مشهد به شمار می رفت، از عالمانی است که به قیام مسلحانه علیه رژیم پهلوی معتقد بود و در قیام مسجد گوهرشاد مشهد شرکت داشت.
***
***
***
روز 21
مناسبت 01:وفات “محمدباقر واعظ تهرانی” از علمای تهران(1313 ق)
حاج ملامحمدباقر واعظ تهرانی در سال 1255 ق به دنیا آمد و بیشتر عمر خود را صرف آموختن علوم مختلف کرد. از حاج ملامحمدباقر واعظ تهرانی آثار بسیاری به جای مانده که از میان آن ها می توان به جَنَّةُالنَّعیم در باب احوال حضرت عبدالعظیم از نوادگان پیامبر اکرم(ص) اشاره کرد.

مناسبت 02: درگذشت عالم بزرگ، آیت اللَّه محمد نهاوندی(1371 ق)
آیت الله محمد نهاوندی، فرزند عالم ربانی و کبیر آیت اللَّه میرزا عبدالرحیم نهاوندی در نجف اشرف به دنیا آمد. او همانند پدرش در مراتب علمی و عَمَلی و اخلاق فاضله، از بزرگان علمای قرن چهاردهم به شمار می رود. تفسیر مبسوط عربی و تفسیر مبسوط فارسی و مجموعه این دو کتاب در 4 جلد که به نام نفحات الرحمن موسوم است، از آثار ایشان می باشد. وفات وی در تهران روی داد.
***
***
***
روز 22
مناسبت 01: رحلت حکیم عارف و محدث مفسر ملامحمد محسن فیض کاشانی(1091 ق)
محمد بن شاه مرتضی، ملقب به محسن معروف به ملامحسن فیض کاشانی، در چهاردهم صفر سال 1007 هجری قمری در کاشان به دنیا آمد. وی مقدمات را در زادگاه خود فرا گرفت و در جوانی راهی اصفهان گردید. ملامحسن در محضر علمای نامور زمان از قبیل علامه محمدتقی مجلسی، شیخ بهایی، میرداماد، میرفندرسکی و ملاصدرای شیرازی زانوی ادب زد و به کسب علم پرداخت. آن هنگام که ملاصدرا در روستای کَهَک قم ساکن بود، ملامحسن، مونس وی گردید و ملاصدرا دخترش را به وی تزویج نمود و به او لقب فیض داد. وی پس از سالیانی، راهی کاشان شد و به تدریس و تالیف همت گماشت. علم الهدی و معین الدین،(فرزندان فیض) محمد مومن(برادرش) ضیاءالدین محمد و ده ها فاضل دیگر از جمله شاگردان مکتب درسی او بودند. ملامحسن هم چنین در طول 65 سال تحقیق و مطالعه، نزدیک به دویست کتاب و رساله ی نفیس در علوم و متون مختلف نگاشت. تفسیر صافی، تفسیر اصفی و تفسیر مُصفّی در تفسیر، الوافی، الشافی و المَحجَةُ البیَضاء و ده ها اثر گران سنگ ایشان درکلام، عرفان، اخلاق، ادب و موضوعات دیگر، نشانگر روح پر تلاش و احاطه ی ایشان بر معارف اسلامی و علوم روز می باشد. سرانجام این فقیه وارسته و این عالم کامل در 84 سالگی دار فانی را وداع گفت و در زمینی که بعدها به قبرستان فیض معروف شد، مدفون گردید. برطبق وصیت ملامحسن فیض کاشانی، بر روی قبر وی سقف و سایبانی ساخته نشده است.

مناسبت 02: تولد عالم شیعه “محمدتقی رازی” معروف به “آقانجفی” از مبارزان جنبش تنباکو(1262 ق)
شیخ محمدتقی بن شیخ محمد باقر تهرانی رازی معروف به آقانجفی از علمای بزرگ شیعه در قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم هجری می باشد. وی مرجع خاص و عام و جامع معقول و منقول و حاوی فروع و اصول و تالیفات فراوان بوده است. آداب الصلوة، آداب العارفین، اسرارالاحکام و انیس الزائرین از جمله آنها می باشد. آقانجفی در شعبان 1331 ق در 69 سالگی در اصفهان بدرود حیات گفت و در بقعه ای نزدیک امام زاده احمد بن علی بن امام محمد باقر(ع) به خاک سپرده شد.

مناسبت 03: درگذشت فقیه جلیل آیت اللَّه حائری قمی(1358 ق)
***
***
***
روز 23
مناسبت 01: مرگ “سلطان محمود غزنوی” بزرگ ترین پادشاه سلسله ی غزنویان(421 ق)
سلطان محمود غزنوی، سومین شاه سلسله ی غزنویان از سال 387 ق پس از شکست دادن برادرش اسماعیل، حکومت را به دست گرفت و با غلبه بر امیران صفاری، سامانی، آل بویه، آل زیار و خوارزمشاهیان بر شمال و شرق ایرانِ آن روز استیلا یافت. سلطان محمود غزنوی به تدریج سرزمین های بیشتری را ضمیمه ی قلمرو خود نمود. او دوازده بار به سرزمین هندوستان لشکرکشی کرد اما سرانجام قبل از رفتن به ری پس از 34 سال سلطنت، به دلیل ابتلا به بیماری سل در غزنین درگذشت. سلطان محمود غزنوی، اولین پادشاه مستقل و بزرگ ترین فرد خاندان غزنوی است که به دلیری و بی باکی و کثرت فتوحات و شکوه دربار در تاریخ اسلام، بسیار مشهور شده است. غزوات وی در هند و غنائمی که از آن جا آورده، اجتماع علما و شعرا در دستگاه او و اشعار و کتبی که به نام او ترتیب یافته بود، نام سلطان محمود غزنوی را در اطراف عالم، معروف کرده است. افرادی همانند عُنصری بلخی، فَرُّخی سیستانی، عَسجَدی مَروَزی، کسایی مروَزی و غضایری رازی و نیز فردوسی طوسی از شاعران دربار او بودند. هم چنین از علمای دستگاه محمودی، هیچ کس جلیل القدرتر از ابوریحان بیرونی نیست.

مناسبت 02: تولد “ابوشامه” فقیه، محدث و مورخ(599 ق)
عبدالرحمن بن اسماعیل بن ابراهیم ملقب به شهاب الدین و معروف به ابوشامه از مشاهیر علمای قرن هفتم هجری است که در فقه، حدیث، تاریخ، نحو، ادبیات و قرائات متنوعه ی قرآنی، یگانه ی دوران خود بود. وی در ابتدا در دمشق درسن شانزده سالگی قرآن را با تمامی قرائت های متداول فرا گرفت و در اسکندریه به تکمیل آن پرداخت. ابوشامه دارای تالیفاتی می باشد از قبیل: الاصول فی الاصول، مختصر تاریخ دمشق و مُفردات القُرّاء. بنابه قول برخی از مورّخین، بیشتر آثار ابوشامه در یک واقعه ی آتش سوزی به همراه کتابخانه ی عظیمِ او سوخت و از بین رفت. ابوشامه به سال 665 هجری در 66 سالگی در دمشق بدرود حیات گفت و در آن شهر به خاک سپرده شد.

مناسبت 03: درگذشت فقیه ربانی ملااحمد نراقی(1245 ق)
حاج ملااحمد بن ملامهدی نراقی، از بزرگان علمای دین و مجتهدان عالی قدر شیعه می باشد. وی فقیه اصولی، محدث رجالی و شاعر حاذق و زاهد متقی بوده است. ملااحمد پس از کسب مدارج بالای علمی نزد پدر دانشمندش، حاج ملامهدی نراقی، مشغول تدریس و تالیف شد و شاگردانی همچون شیخ مرتضی انصاری و سید محمد شفیع جابلقی و بسیاری دیگر را پرورش داد. این عالم بزرگ همچنین در حدیث مهارت داشته و با سه واسطه از علامه محمدباقر مجلسی روایت حدیث کرده است. مُستند الشّیعه، معراجُ السَّعاده، اسرارُ الحَجّ، مفتاح الاحکام و مثنوی طاقدیس از جمله آثار اوست. ایشان اشعار عرفانی فراوانی سروده است و در شعر، “صفایی” تخلّص می کرد. وفات ملااحمد در نراق اتفاق افتاد و بدن مطهر وی را در صحن علوی در نجف اشرف دفن کردند.
***
***
***
روز 24
مناسبت 01: درگذشت “سیدقاسم الانوار” شاعر عهد تیموری(837 ق)
سیدقاسم الانوار از شعرای معروف عهد تیموریان اهل تبریز بود و از بزرگان علم و دانش کسب فیض کرد. وی بعد از مدتی در هرات در افغانستان اقامت گزید و تدریس را آغاز کرد. سیدقاسم به تدریج به شهرت رسید به طوری که شاگردان و مریدان وی از نواحی و شهرهای مختلف به حضورش می شتافتند. این ایام، مقارن با سلطنت تیمور و فرزندش شاهرخ بود. سیدقاسم پس از این که مورد سوءظن شاهرخ قرار گرفت به ناچار هرات را ترک گفت و به سمرقند در ازبکستان امروزی رفت. آثار ادبی سیدقاسم الانوار شامل یک دیوان غزل و چندین مثنوی است که نُسَخ خطی آن ها موجود است. هم چنین رساله های انیس العارفین و انیس العاشقین از جمله آثار این شاعر ایرانی است.
***
***
***
روز 25
مناسبت 01: آغاز بنای شهر بغداد در زمان خلافت خاندان بنی عباس(145 ق)
منصور دوانیقی دومین خلیفه ی عباسی، بانی شهر بغداد است. این خلیفه، آن جا را دارالخلافه ی عباسی قرار داد. نام اول این شهر مدینه المنصور بود. اما نام بغداد رواج بیشتری یافت و به همین اسم نامیده شد. این شهر قبلاً دهکده ای به نام بغداد بوده است.

مناسبت 02: درگذشت “ابن سیده” دانشمند و ادیب(458 ق)
ابوالحسن علی بن اسماعیل، معروف به ابن سیده، از دانشمندان و ادبای قرن پنجم در اندلس می باشد. وی دارای حافظه ای فوق العاده بود. الانیق، المخصَّص و الوافی فی علم القوافی از جمله تالیفات اوست.

مناسبت 03: وفات “امام الحرمین جوینی” دانشمند نامدار و آگاه به علوم زمان(478 ق)
ابوالمعالی عبدالملک بن عبداللَّه بن یوسف جُوینی، ملقب به ضیاءالدین، جامع اصول و فروع، کلام و تمامی فنون علمی و استاد امام محمد غزالی است. وی مدتی در مکه و مدینه مجاور بوده و تدریس می کرد و به همین جهت به “امام الحرمین” مشهور گردید. تمامی مسایل فقهی را موافق هر کدام از مذاهب چهارگانه که سوال می کردند، فتوا می داد وی در زمان سلطنت الب ارسلان سلجوقی، رییس مدرسه ی نظامیه ی نیشابور شد و ریاست علمی به او منتهی می گردید. امام الحرمین تا سی سال با کمال استقلال، تمامی امور محراب، منبر، تدریس، خطابه و مناظرات مذهبی و مذاکرات دینی را بر عهده داشت و تالیفات متعددی نگاشته است. الارشاد فی اصول الدین، مدارک العقول و غنیة المسترشدین از جمله آثار اوست. وفات او در نیشابور اتفاق افتاد. گویند که بعدها جسدش را به کربلا منتقل نموده و در جوار پدرش دفن کردند.
***
***
***
روز 26
مناسبت 01: تولد “عین الزمان قطان مروَزی” ریاضی دان، طبیب و فیلسوف مسلمان(465 م)
عین الزمان قطانِ مروَزی متولد شهر مَرو از شهرهای قدیم خراسان واقع در ترکمنستان فعلی است. او در ریاضیات، فلسفه، ادبیات، طب و علوم دینی مهارت داشت اما بیشتر به طب علاقمند بود. قطان مروزی که در مَرو به طبابت مشغول بود، کتب متعددی به رشته ی تحریر درآورد که از جمله ی آنها، کتاب “کیهان شناخت” در علم ریاضی است. قطان مروَزی در سال 548 ق در 83 سالگی درگذشت.

مناسبت 02: مرگ “حَسَن صَبّاح” داعی فرقه ی اسماعیلیه در اَلَموت در نزدیکی قزوین(518 ق)
حَسن صبّاح پس از قبول مذهب اسماعیلی در سال 464 ق، مدتی در مصر بود و سپس به ایران بازگشت. او در ابتدا در خوزستان، اصفهان، یزد، کرمان و دامغان، سرگرم دعوت بود و در همان حال، داعیانی به اطراف فرستاد و بسیاری از مردم را به مذهب خود درآورد. حسن صبّاح توانست در ششم رجب سال 483 ق به قلعه ی مستحکم و طبیعی الموت در نزدیکی قزوین دست یابد و به گسترش دایره ی دعوت خود بپردازد. کار صباح و دعوت اسماعیلیان با مرگ مَلِک شاه سلجوقی و به ویژه قتل نظام الملک، وزیر مقتدر سلجوقی، فرصت را بیش از قبل در اختیار این فرقه نهاد و شهرت آنان را عالمگیر کرد. حسن، فداییانی تربیت کرده بود که حاضر بودند به اشاره ی او، هر کاری انجام دهند. قتل های متعدد بزرگانی که مخالف فعالیت اسماعیلیان بودند توسط این فداییان صورت می گرفت و باعث ایجاد رُعبی عظیم در دل مخالفان گردید. حسن، حتی سلطان سنجر سلجوقی را تهدید به مرگ کرد و پادشاه، از ترس جان، با او آشتی نمود. ازآن پس قدرت صَبّاحیان بیشتر از قبل فزونی یافت تا این که، حسن صباح در 26 ربیع الثانی 518 ق درگذشت. حَسن مردی معتقد و خشک بود و دو پسر خود را به سبب تخلّفات مذهبی کشت. او با سلطنت ارثی مخالف بود و پس از خود یکی از سردارانش را به جای خویش برگزید.

مناسبت 03: درگذشت نویسنده و عالم زاهد آقانجفی قوچانی(1363 ق)
سیدمحمد حسن معروف به آقا نجفی قوچانی در سال 1295 ق در روستای خُسرویّه در حوالی شهر قوچان به دنیا آمد. در کودکی به فراگیری قرآن نزد پدر پرداخت و سپس به تشویق والد خود برای تحصیل علوم دینی، راهی قوچان شد. از آن پس وارد مشهد گردید و تحصیلات خود را ادامه داد. سیدمحمدحسن در نوزده سالگی همراه یکی از دوستانش، با پای پیاده از راه طبس به یزد و از آنجا به اصفهان رفته و در اقامت چهار ساله ی خود در آن شهر، از اساتید فن، مستفیض گردید. آقانجفی قوچانی بار دیگر با پای پیاده عزم نجف اشرف کرد. در مدت بیست سال سکونت در آن دیار مقدس، از محضر علمای نامدارِ زمان از جمله آخوند خراسانی بهره مند شد و به اجتهاد نایل آمد. او با شنیدن خبر درگذشت پدر به زادگاه خود مراجعت نمود و به درخواست اهالی قوچان، در آن شهر رحل اقامت افکند. آقا نجفی قوچانی، علاوه بر اداره ی حوزه ی علوم دینیِ آن دیار، حاکمیت شرع شهر قوچان را نیز عهده دار بود. آقا نجفی قوچانی در جنبش مشروطیت ایران، همگام با دیگر روحانیونِ مبارز، مشارکت فعال داشت. از وی آثار گرانسنگی به جا مانده است که کتب سیاحت شرق و سیاحت غرب از جمله ی آنها می باشد. سرانجام این عارف زاهد در شصت و هشت سالگی در شهر قوچان دار فانی را وداع گفت و در منزل خود در آن شهر مدفون گردید.
***
***
***
روز 27
مناسبت 01: موافقت “محمدعلی شاه قاجار” با انقلاب مشروطه(1327 ق)
محمدعلی شاه قاجار پس از مخالفت های سرسختانه، در حالی با انقلاب مشروطه موافقت کرد که قدرت مشروطه خواهان هر روز افزایش می یافت. بدین ترتیب، محمدعلی شاه که قبلاً با مردم مبارز و مشروطه خواهِ ایران، مقابله کرده بود، تسلیم آنان شد و بر خلاف میل باطنی خود، دست خطی مبنی بر لازم الاجرا بودنِ قانون اساسی را به مجلس شورای ملی ارسال کرد. بدین ترتیب، دوران یک ساله ی استبداد صغیر به پایان رسید، هرچند محمدعلی شاه به تعهدات خود عمل نکرد.

مناسبت 02: رحلت فقیه بزرگوار شیعه آیت اللَّه العظمی حاج سیداحمد خوانساری(1405 ق)
حضرت آیت اللَّه العظمی سیداحمد خوانساری در سال 1309 ق در خوانسار به دنیا آمد. در 3 سالگی پدر را از دست داد و سرپرستی او بر عهده ی برادرش قرار گرفت. سید احمد پس از فراگیری مقدمات در زادگاه خود، برای ادامه ی تحصیل، عازم اصفهان گردید و از آن جا عزم نجف اشرف نمود. ایشان در حوزه ی علمیه ی نجف خوشه چین خرمن معارف آیات عظام: آخوند خراسانی، سیدمحمدکاظم یزدی، میرزای نایینی و آقاضیاءالدین عراقی بود و پس از سالیانی، بر قله ی رفیع اجتهاد دست یافت. آیت اللَّه خوانساری در سال 1335 ق به ایران بازگشت و در درس آیت اللَّه شیخ عبدالکریم حائری یزدی در اراک شرکت کرد. با تاسیس حوزه ی علمیه ی قم، به تدریس و پرورش شاگردان همت گماشت ولی از جانب آیت اللَّه بروجردی عازم تهران گردید و در مسجد سیدعزیزاللَّه به اقامه ی نماز جماعت، تدریس خارج فقه، رفع گرفتاری های مردم و فعالیت های سیاسی پرداخت. ایشان در زهد و پرهیزگاری و مبارزه با هوای نفس کم نظیر و زبانزد همگان بود و حضور ایشان در کنار حضرت امام، نهضت اسلامی ایران را تقویت می کرد. سرانجام این عالم ربانی در 29 دی 1363 در 96 سالگی جان به جان آفرین تسلیم کرد و به سرای باقی شتافت. پیکر آن مرجع بزرگوار تقلید پس از تشییع در تهران به قم منتقل گردید و در مسجد بالاسر حضرت معصومه(س) مدفون شد. العقائدُ الحَقّه، مناسک حج و جامعُ المدارک از جمله آثار ایشان می باشد.
***
***
***
روز 28
مناسبت 01: درگذشت “محیی الدین بن عربی” نویسنده، اندیشمند و عارف بزرگ اسلام(638 ق)
ابوعبداللّه محیی الدین محمدبن علی العربی معروف به ابن عربی در 27 رمضان سال 560 ق در اندلس به دنیا آمد. وی از آغاز جوانی، دارای دلی تپنده در جستجوی فراسوی جهان مادی بود و روحی تشنه ی حقایق غیبی و عواطفی پرهیجان و اندیشه ای عرفان جو داشت. چنان که در این رهگذر، جوانه های بینش عرفانی در درونش ایجاد شده و مکاشفاتی برایش دست می داد. او دانشمندی پرکار بود که آثارش را بیش از پانصد رساله و کتاب ذکر کرده اند. یکی از آن ها، تفسیر کبیر است که به تنهایی شامل چندین مجلد است و کتاب معروف فصوصِ الحِکَمِ او، فشرده ای از دیدگاه ها و اندیشه های عرفانی اوست. ابن عربی در 78 سالگی در شام درگذشت و در دامنه ی کوه قاسیون در دمشق مدفون گردید.

مناسبت 02: تولد “شرف جهان قزوینی” شاعر خوش قریحه ی ایرانی در قزوین(912 ق)
میرزا شرف جهان قزوینی در شیراز نزد امیر غیاث الدین، دانشمند نام آورِ آن زمان، علوم متداول را فرا گرفت و علاوه بر علوم عقلی و نقلی، در ادب، شعر، نگارش، کتابت و موسیقی نیز تبحّر یافت. میرزا شرف جهان، شاعری توانا به شمار می رفت و از او نسخه ی خطی دیوان اشعارش بر جای مانده است.

مناسبت 03: درگذشت “محمدصادق ادیب الممالک فراهانی” ادیب شهیر ایرانی(1336 ق)
محمدصادق ادیب الممالک فراهانی متخلصّ به “امیری” نویسنده و شاعر معروف ایرانی، علوم ادبی زمان را نزد اساتید فن فرا گرفت و در شاعری بر اکثر سخنوران عصر خویش، غالب گردید. وی در فنون سخنوری، مقتدر و در روانی طبع، قوّت حافظه، تسلط بر تاریخ عرب و عجم و احاطه بر لغات و مضامین فارسی و عربی، مشهور بوده است. ادیب الممالک مسؤولیت انتشار روزنامه های ادب، مجلس و آفتاب را برعهده داشت و در انقلاب مشروطه، به یاری مجاهدانِ و آزادی خواهان شتافت. امیری در سرودن انواع قالب های شعری، توانایی ویژه ای داشت و سبک قدیمِ را به خوبی رعایت می کرد. وی از جمله شاعرانی بود که برای نخستین بار، مضامین و مفاهیمِ اجتماعی و سیاسی به ویژه میهن دوستی را در اشعارش به کار گرفت.

مناسبت 04: وفات آیت اللَّه “سیدمحمدباقر دُرچه ای” عالم و فقیه برجسته ی شیعه(1342 ق)
سیدمحمد باقر دُرچه ای از علما و فقهای برجسته ی شیعه، در دُرچه یکی از روستاهای اصفهان به دنیا آمد. وی پس از تحصیل در اصفهان راهی نجف اشرف شد و از بزرگانی چون میرزا محمد حسن شیرازی، میرزا حبیب اللَّه رشتی و حاج حسن کوه کمره ای استفاده کرد و به مقام اجتهاد رسید. پس از مراجعت به اصفهان به تدریس فقه و اصول پرداخت. از آثار ایشان دوره ی فقه و اصول در 16 جلد است و آیت اللَّه بروجردی و استاد جلال الدین همایی از شاگردان اویند. این عالم بزرگ در تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شده است.

مناسبت 05: رحلت عالم بزرگ شیعه و مؤلف کبیر علامه شیخ عبدالحسین امینی(1390 ق)
علامه شیخ عبدالحسین امینی در سال 1320 ق در تبریز به دنیا آمد. وی علوم ابتدایی و متوسطه را نزد پدر تحصیل کرد. سپس جهت ادامه ی دروس خود راهی نجف اشرف گردید و در درس آیات عظام فیروزآبادی و سیدابوتراب خوانساری شرکت کرد. علامه امینی در اولین تالیف خویش، کتاب شهداء الفضیله را نگاشت و مورد توجه و تایید علمای بزرگ قرار گرفت. این عالم بزرگوار سپس کتاب عظیم “الغدیر” را تالیف کرد و آن را به جهان بشری تقدیم نمود. علامه امینی با تألیف کتاب الغدیر خاطرات عصر نبوی را تجدید کرد و با این اثر که با سختی های فراوان و خون دل نگاشت، درصدد احیاء سیره ی نبوی و علوی بود. سرانجام این رادمرد علم و عمل در هفتاد سالگی به دیدار محبوب شتافت و در نجف اشرف به خاک سپرده شد.
***
***
***
روز 29
مناسبت 01: تولد “محمد بن احمد ذهبی” محدث و مورخ(673 ق)
شمس الدین، محمدبن احمد ذهبی محدث و مورخ مشهور، علاقه ی زیادی به گردآوری حدیث داشت و برای تکمیل این علم، سفرهای بسیار کرد. او در این سفرها از بسیاری از بزرگان و علما حدیث شنید و آن ها را ضبط نمود. ذهبی وقایع تاریخ اسلام و مشاهیر این دوران را از زمان ظهور آیین اسلام تا سال 704 ق دنبال کرده و اخبار و وقایع محدثین آن دوره را نیز به رشته ی تحریر درآورده است. وی این مجموعه را تحت عنوان تاریخ اسلام به صورت کتابی تنظیم کرده است. آثار ذهبی بسیار مورد استفاده ی اهل علم قرار گرفت و در اکثر مواقع، دانش پژوهان برای شنیدن احادیث به محضرش می شتافتند. الکاشف، طبقات القُرّاء، المُعجم الکبیر و المعجم الصغیر از آثار اوست. ذهبی در سال 748 ق در 75 سالگی در دمشق وفات یافت.

مناسبت 02: وفات “محمد بن عبداللَّه بن بهلول” معروف به شیبانی از مشاهیر حدیث(1387 ق)
محمد بن عبداللَّه بن محمد بن عبیداللَّه بن بهلول، معروف به شیبانی، کوفی الاصل، از مشاهیر محدثان امامیه می باشد که برای استماع حدیث، مسافرت ها کرده و تألیفاتی دارد. او در ابتدا به نقل احادیث معتبر همت می گماشت ولی در ادامه از روایت احادیث غریب نیز خودداری نکرد و باعث شد که دیگران نقل روایت های او را معتبر نشمارند
.
.
منبع : بانک جامع مناسبت ها: شمسی ، قمری ، میلادی / مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان

.
✍️ #زبدةالاشعار ✍️
.
🆔: @nohe_torki

دسته بندی درختی